1 milyon motokuryenin yüzde 90'ı kayıt dışı çalışıyor

Son zamanlarda artan motorlu kurye kazaları ve can kayıplarına dikkati çekmeken Öz Taşıma iş Genel Başkanı Mustafa Toruntay, yazılı açıklama yaptı.

"Motorlu kuryelerin son senelerde kurmuş oldukları dayanışma dernekleri ve federasyonlarının verilerine göre ülkemizde 1 milyona yakın motorlu kurye bulunmaktadır. SGK verilerine göre bu rakamın sadece yüzde 10'u resmi olarak bu alanda faaliyet gösteriyor. Yani korkutucu bir şekilde kuryelerin, yüzde 90'ı kayıt dışı çalışıyor." ifadesini kullanan Toruntay, şunları kaydetti:

“Motorlu kuryeler… Son yıllarda yeni bir meslek dalı olarak belirgin bir şekilde hayatımızda yer almaya başladı. Pandeminin dünyayı ve ülkemizi de etkisi altına almasının ardından ise günlük yaşamın vazgeçilmez unsurlarından biri haline geldi.

Motorlu kuryelerin son senelerde kurmuş oldukları dayanışma dernekleri ve federasyonlarının verilerine göre ülkemizde 1 milyona yakın motorlu kurye bulunmaktadır. SGK verilerine göre bu rakamın sadece yüzde 10'u resmi olarak bu alanda faaliyet gösteriyor. Yani korkutucu bir şekilde kuryelerin, yüzde 90'ı kayıt dışı çalışıyor. İş kodları, sigortaları, güvenceleri de bulunmuyor. İşverenin kampanyası doğrultusunda iş yetiştirme baskısı altında çalışmak zorunda kalan kuryelerin içerisinde 18 yaş altı çalışanlar da bulunuyor.

Yine bu emekçi arkadaşlarımız, doğrudan iklim şartlarına maruz kalarak çalışmaları gerektiği gibi kaza riskleri de ölüm oranları da diğerlerine oranla fazla… Verilere göre, ülke genelinde yaşanan kazaların yüzde 11'ine motorlu araçlar karışıyor. Şehir içi kazaların yüzde 34'ü motorlu araçlarla yaşanırken, son bir senede sadece motorlu kuryelerin karıştığı kazalarda ölüm oranı 200 civarında… Bu oran, yıllık trafik kazalarında hayatını kaybedenlerin yüzde 10'una tekabül etmektedir.

Her şeyden önce can taşıyan emekçilerimiz ne ticari olarak ne de sosyal yaşamda kendilerine göre oluşturulmamış şartlar altında çalışmaktadır. SGK verilerinin 10 katı çalışanı olmasına rağmen, henüz net bir meslek tanımları bile bulunmamaktadır.

Pandemiyle birlikte büyüyen elektronik pazar, ülkemizdeki birçok sektörü bu arkadaşlarımızın emeğine ihtiyaç duyar hale getirdi. Doğal olarak sadece bu sektörde çalışan, hatta yurt dışına bile şirket açan büyük kurye firmalarımız oldu. Bu sektörde talebin çok olmasına rağmen, motorlu kuryelerin birçok sorunu görmezlikten geliniyor. Tanımlı meslek olmaması, iş güvenliği risk oranının belirlenmemesi, daha çok kayıt dışı istihdama müsait olması, karayolları taşımacılık kanununa göre standart olmayan binlerce kuryenin çalıştırılması gibi genel sorunlara ilave olarak, günde en az 50 paketin dağıtımı, sıcak yemek hızlı ulaşım gibi kampanyalar bu sorunlardan yalnızca birkaçı… Sorunlarına çözüm bulmak adına dernekleşen ve üst federasyon kuran emekçiler, yine de seslerini duyuramamaktan şikâyetçi. Kar kış sıcak demeden, sıcak yemek, acil ilaç, hızlı kargo mantığının dayatıldığı kuryeler, insanca muamele görmelidir. Belirlenmiş iş riski gruplarınca sigortalanarak, riskli meslek cinsinden yıpranma tazminatı almaları gerekmektedir. Kayıt dışı istihdamın bir an önce son bulması ve planlı bir iş haline getirilmesi gerekmektedir.

Bütün bu şartlar, kendi işlerini geliştirmek isteyen işverenlerin yerine getirmesi gereken şartlar olduğu gibi devletimiz de bu iş kolunun daha gelişmesi için iş yerlerine kolaylıklar ve bazı teşvikler yapması gerekmektedir. Firma sahipleri ve hükümet yetkilileri, günlük yaşantımızın vazgeçilmezleri arasına giren bu meslek dalına daha insancıl bir yaklaşımla statü vermelidir.

Bu araçları üreten firmaların bu işe uygun çalışmalar yapması gerektiği gibi İstanbul, Ankara gibi trafiği çekilmez hale gelen şehirlerimizde, yakın zamanda motorla insan taşıma gibi bir alan da açılabilir. Buna uygun mevzuat ve yasal düzenlemeler hızlıca yapılmalıdır.

Hükümetimizin, yeniden şekillenen bu meslek dalı için, yasal düzenleme, yeni mevzuat ve iş güvenliği noktasında denetleme mekanizması kurması gerekmektedir. İş kolları; yaptıkları işe bakılmaksızın, taşımacılık olarak belirlenmeli, taşımacılık ve kurye hizmetleri mevzuatları uygulanmalıdır. Trafik kontrollerinde kask ve ehliyetle birlikte SGK numarası da sorgulanabilmelidir.

Bütün bu sorunlarla büyüyen bu mesleğin ve çalışanlarının, gün içinde her an farkında olmadan temas ettiğimiz insanlar olduğunu unutmayalım. Daha sağlıklı iş ortamı ve daha güvenlikli çalışma ortamlarının bir an önce oluşturulması için Hak-İş Konfederasyonu ve Öz Taşıma İş Sendikası olarak elimizden gelen gayreti göstereceğimizi beyan ediyorum.”