Ahmet Hamdi Aydoğan Esnaf Kredilerini Değerlendirdi

Aydoğan, “adı var kendi yok” kredoiler diye  eleştirdiği KOSGEB kredileri konusunda esnaf ve sanatkarı “KOSGEB’den faydalanan esnaf ve sanatkarın esnaf kefalet kredilerinden faydalanmasının önünde de çeşitli engeller var. Eğer KOSGEB’den faydalanmışsanız kooperatiften faydalanamıyorsunuz. Kooperatiften kullanmışsanız KOSGEB’den faydalanamıyorsunuz. Eğer sonradan fark edilirse buna farklı faizler ekleniyor gibi çeşitli sıkıntılar oluyor. Bir başka sıkıntımız da şu, başkanım da az önce ifade etti, kefalet, ipotek, rehin işlemleriyle alakalı. Bölgede insanlar bir sürü şeyini kaybetmiş. Belki ipotek vereceği evi var ama moloz yığını haline gelmiş. Kimsenin boş tapuyu kefil veya rehin kabul etmesi de mümkün değil” ifadeleriyle uyardı.  Aydoğan, TESKOMB’un bu süreçte çok önemli faaliyetler yaptığını belirterek “ TESKOMB  Avrupa’nın en başarılı kuruluşu” dedi. 

https://youtu.be/SR05bmS-7TY?si=6pEIrPIYFKeIg3SV

Büyük afetlerden sonrasında işyeri zarar görüp işyeri yıkıldığında ilk yaşadıkları sıkıntı nakit akışının bozulduğundan dolayı insanların finansala alakalı gerek sicilleri gerek kamudaki sicilleri mal alışverişi yaptıkları mal tedarik ettiği tedarikçileriyle alakalı ilişkileri belli bir sapma yaşıyor. Bu sapmadan dolayı da esnaf ve sanatkara o anda şok destekler sağlanması gerekiyor. Bu bağlamda Cumhurbaşkanımız olmak üzere ekonomi kurmaylarımız ekonomi yönetimimiz ve bu manada depremin ilk olduğu günden sonrasına sayın genel başkanımız sayın Abdulkadir başkanlığında TESKOMB üzerine düşeni yapmaya büyük destekler vermeye çalıştı. Verdi de bunları. Ciddi kooperatif başkanlarımızla aynı böyle olduğu gibi çevrimiçi toplantıyla ciddi paralar toplandı. Bölgeye destek olundu. Devletimiz destek oldu. Ama tabii ki yaşanan büyük felaket karşısında yapılan destekler tabiri caizse devede kulak dediğimiz cinsten esnaf ve sanatkarın derdine derman olamayan yetmeyen destekler bunlar. Tabii biraz önceki konuşmalardan anladığım sadece esnaf ve sanatkâr bu nakit akışın dışında bozulan işin dışında tekrar işini toparlayabilmesi için bir defa bölgeden göç yaşanıyor. Dolayısıyla toplam esnaf sayısına düşen toplam müşteri sayısına bir küçülme oluyor. İki esnaf ve sanatkarımızın yanında çalışan insanlar bu insanlar gün kazanıp gün yiyen insanlar mutlaka bölgeyi terk ediyor büyükçe bir bölümü başka şehirlerde işini ekmeğini aramak durumunda olduğunu da bölgedeki esnaf ve sanatkarımız tekrar işini kurmaya kalkmak için kalifiyeli eleman aramak zorunda kalıyor. Burada da ciddi eksiklikler yaşıyor.

MAL TEDARİKİ SAĞLANAMAMASI ESNAFI ETKİLİYOR

Buna bağlı olarak ticari sicilleri etkileyen gibi bunun dışında da biraz önce de dediğim gibi tedarik zincirinde de kopmalar yaşanıyor. Mal tedariğinde tedarikçinin de hammadde tedariğinde ayrıca ürettiği malları satma noktasında da örneğin bir işletmemiz bölgede faaliyet gösteriyor. Bir ürün üretiyor ve satıyorsa Ankara’ya ya da başka bir yere üretemediği anda sistem kesilince oradaki müşteri kendisine başka bu malı tedarik edecek firmalar buluyor. Dolayısıyla işletmenin işletme pozisyonundan çıkıp tekrar başladığı süre kadar sürmüyor bu. Belki de bunun 3 katı 5 katı 10 katı sürüyor. Çünkü kaybettiğiniz bir müşteriyi tekrar yeniden elde dip kazanmak da gene uzunca bir döneme denk geliyor. Tüm böyle zamanlarda ne yapmak gerekiyor. İlk başlarda sıcak destek belki kredi belki hibe belki çeşitli teşvikler.

KOSGEB KREDİLERİN ADI VAR KENDİ YOK

KOSGEB destekleri ve esnaf kooperatifleri vasıtasıyla hazinemizin gösterdiği ve yaptığı destekler var. Burada benim öteden beri dile getirdiğim başkanlarım da katılacaklardır esnaf ve sanatkara belki de en somut destek kooperatiflerin verdiği gibi destekler krediler çeşitli rakamlar. Belki araç ve işyeri alımlarında 5 milyon liraya kadar yakında biraz önce başkanım ilave etti, bu desteklerimiz de 650 bin liraya kadar ulaştı. Ancak yapılan kayıplar karşısında bunlar çok fazla bir şey ifade etmiyor.

KOSGEB kredileri adı var kendileri olmayan krediler gibi görüyorum ben. Yani bir kredi var ama bin tane şartı var. O şarta uyan esnaf maalesef çıkmıyor. Ayrıca KOSGEB’den faydalanan esnaf ve sanatkarın esnaf kefalet kredilerinden faydalanmasının önünde de çeşitli engeller var. Eğer KOSGEB’den faydalanmışsanız kooperatiften faydalanamıyorsunuz. Kooperatiften kullanmışsanız KOSGEB’den faydalanamıyorsunuz. Eğer sonradan fark edilirse buna farklı faizler ekleniyor gibi çeşitli sıkıntılar oluyor. Bir başka sıkıntımız da şu, başkanım da az önce ifade etti, kefalet, ipotek, rehin işlemleriyle alakalı. Bölgede insanlar bir sürü şeyini kaybetmiş. Belki ipotek vereceği evi var ama moloz yığını haline gelmiş. Kimsenin boş tapuyu kefil veya rehin kabul etmesi de mümkün değil. Ancak burada bir başka yönden bakmalıyız ki bu yapısal bir eksiklik. Yıllardan beri dile getirdiğimiz bir eksiklik. Geçtiğimiz yıllarda 2010 yıllarında bazen kriterleri devreye girecekti. Bunlar girmedi ertelendi.

KREDİ GERİ DÖNMEYİNDE KOOPERATİF PUANI DÜŞÜYOR

Şimdi kooperatiflerin de çalışma sistemleri kendisi ayakta kalacak ki esnaf ve sanatkarlarına destek olabilsin. Bizler takip sistemleri üzerinden faaliyet gösteriyoruz. Verdiğimiz kredilerin belirli bir bölümü geri dönmediğinde banka bizim önce gruplarımız düşürüyor. Yedinci gruba düştükten sonra da artık size bağlı 3000 ortağınız varsa 300-500 ortağın takibe düşmesi neticesinde kooperatif grubu düştü ve siz kredi veremez hale gelmişseniz kredisini düzgün ödeyen ipoteğini veren bir kefil istediğiniz yerde 5 tane kefil veren insana da faydalı olamıyorsunuz. Dolayısıyla buradaki o ciddi dengeyi çizgiyi kooperatifler kopartmadan götürmek zorundalar. Geçtiğimiz felakette yaşadığımızda başkanlarım da şahit en somut desteği ciddi manada bağışlar yaparak hibeler yaparak bölgede esnafların barınabileceği çarşılar yapma gayretinde olarak onlarla ilgili hükümetle görüşerek devletle görüşerek kredilerini erteleyerek faizsiz bir şekilde ilave ek krediler sunarak bölgeye destek olmuştur. Belki tek somut destek esnaf kefalet kredi kooperatiflerinden gelmişti. Bu başarılı bir örnekten başta başkanımız Abdulkadir beyin önderliğinde yürüyen örneği daha büyüterek palyatif çözümler değil de günübirlik çözümler değil de daha sistematik daha sistemsel çözümler oluşturabiliriz.

BAŞVURULARI DEĞERLENDİRİYORUZ

Bir başka çözüm de kredi biraz farklı anlaşılıyor. Kredi biraz da bağış gibi biraz da yardım gibi biraz da destek gibi. Adı üstünde kredi verilir. Vadesi geldiğinde geri tahsil edilir. Eğer tahsil edemezseniz bu devren devam eder. Biraz önce de söyledim 1000 kişilik bir kooperatifte 100 kişinin ödemediği bir kredi yüzünden kooperatif kapandığında ödeyen 900 kişi de faydalanamaz hale gelecek. Onun için biz kooperatiflerimize bu manada bunu da dikkate alarak taleplerde bulunmamız lazım. Elbette ipotek, kefil yerine göre çok fazla isteniyor yerine göre az isteniyor ama oradaki yönetim kurullarının bir de her isteyen esnafı da biz aynı şekilde değerlendiremiyoruz. İnsanların bir ödeme geçmişi var. Bakıyorsunuz evet bu felaket yaşamış ama iki esnaf birisi normal günlerde tıkır tıkır işini takip eden işinin başında duran aldığını ödeyen bir esnaf. Bir başkası geçmişte hiçbir manada ticari sicili düzgün olmayan ticari hafızasında kredi verilmesinin riskli olduğu insanlar olabiliyor. Esnaf dediğimizde de esnaf var esnaf var. Başkanlarım takdir edeceklerdir. Siz de takdir edeceksinizdir. Bu anlamda yönetim kurullarının mümkün olabilen en üst seviyede risk alıp destek olmaları ki oldular da zaten hepsine teşekkür ediyorum.

KOOPERATİFLER ÇEK VERE BİLİR FİNANSAL ÜRÜNLER PAZARLAYABİLİR

Burada belki şu olabilir, kooperatiflerin gelişmesi adına farklı finansal ürünler de kooperatifler pazarlayabilir. Mesela bankalardan çek kullanılıyor. Bu belki sektörel bankacılığa da bir adım olur, burada kooperatiflere de bir yetki verilebilir. Bunun dışında rehberlik referans olma noktasında birtakım hizmetlerle hizmet çeşitliliğini yakalayıp kooperatiflerin daha güçlü bir hale getirilirse biz de bu işin kendi boyumuzla bugünkü aldığımızın üzerindeki riskler yüklenerek böyle şok zamanlarında esnaf ve sanatkarımıza daha faydalı daha önemli bir destekler sunar hale gelebiliriz. Ama dediğim gibi eğer kooperatiflere farklı ürünler pazarlama imkânı getirebilirse sigorta gibi, çek gibi, mal alacağı yerlere referans olabilme imkânı gibi belirli ücretler karşılığında kooperatiflere bu imkanlar getirilir ve bunlar da ciddi manada takip edilir kurumsallaşmasını en yüksek düzeyde tamamlamış olan esnaf kefalet kooperatiflerinin daha da bu manada şeffaf takip edilebilir hale getirildiğinde bu tür durumlara belki fon oluşturulması sağlanabilir. Gelecekte olabilecek şeyler için. Bu tür destekler olabilir aksi takdirde hepimiz görüyoruz bölgeden ciddi manada göç var esnaf ve sanatkarımızda da sıkıntı var. Esnaf ve sanatkarımızın hem satın alma bölgedeki satın alma gücünün düşmesi demek. Birim esnaf başına düşen birim müşteri sayısı azaldığı için orada da ciddi bir kayıp oluyor. Bunun düzeltilmesi için bu tür çalıştayların çalışmaların ciddi bir katkısı ve faydası var.

TESKOMB BU ÜLKEDE EN ETKİN EN VERİMLİ EN BAŞARILI SİVİL TOLUM ÖRGÜTÜDÜR. 

Ankara Kantinciler Esnaf Odası Başkanı Bayram Şahin Başkanımın konuşmasında özellikle isim zikrederek TESKOMB başarılı bulmuyorum dediği bir söz oldu. Bunu izninizle cevaplamak istiyorum. TESKOMB hakikaten bu manada sadece Türkiye’de değil bütün Avrupa’da değerlendirmelerinde en başarılı sivil toplum örgütlerinden bir tanesidir. Bir kere bunun altını çizmek istiyorum. Belki yapısal birtakım eleştiriler yapılabilir haklı olarak. Bunda bir sıkıntı yok. Kendisine kredi verilmediğini söyledi başkan. Bununla ilgili en son yapılan ara sözleşmede ortak kabul etmeme gibi bir durum da yok. Şartları taşıyan herkes ortak kabul edilmek zorunda. TESKOMB özellikle son 15 yılda ciddi bir atılım yaparak hem bütçesini hem hizmetlerini hem de kredi büyüklüğünü 50-60 kat arttırdığını görebiliriz. Bu matematiksel bir gerçektir. Bunun da altını çizmemiz gerekiyor. Biz daha iyisi olabilir mi elbette hiçbir zaman bundan geri durmayız daha iyi olabilir. Ama belki değerlendirilmesi gereken bir başka şey şimdi ipoteği yok, kefili yok kredi nasıl verilecek? Biraz önce onu vurgulamaya çalıştım ama sanırım Bayram Bey karıştırdı. Bunun adı kredi değil. Yani ipoteği yoksa kefili yoksa ve desteğe ihtiyacı varsa bu kredi olarak verilmemeli. Başka bir isim altında verilmeli. Ben kedisinin ilk tespitlerine katılıyorum. Felaketler olduktan sonra ne yaparız toplantılarından çok felaket olmadan önce biz bu felaket mutlaka ülkemizin durumu belli. Bir deprem kuşağındayız. Bunun dışında iklim değişikleri hakikaten bazı tedbirlerimizi aşarak ciddi zararlar veriyor. Bunlar olmadan önce olduğunda ne yaparız diye biraz daha kafa yormak lazım. Çalışmak lazım. Ancak Türkiye’deki esnaf teşkilatlanmaları içerisinde sivil toplum örgütlerinin içinde hakikaten TESKOMB hakkını teslim etmek lazım. Ben bu manada TESKOMB buradan oraya taşıyan herkese teşekkür ediyorum. Buna bir defa başarısız demek hakkı teslim edilmemesi olur. Bunun kayıtlara geçmesi bakımından söylememiz gerektiğini düşünüyorum. TESKOMB çok daha faydalı olur ama dediğim gibi bununla ilgili yapıcı eleştirilerimiz de olabilir. Bunda geri durmamamız lazım.

TESK NASIL ETKİN OLURUZ DİYE KAFA YORMASI GERİKYOR

Eleştireceğimiz esnaf örgütleriyle ilgili birçok şey var. Mesela esnaf odaları sisteminde özellikle ciddi anlamda bugün çalıştırdığı sekreterin maaşını bile veremeyen odalar var. Çalıştığı durduğu ofisin kirasını ödeyemeyen odalar var. Burada ciddi bir yapısal değişiklik gerekiyor. TESK’in özellikle bunu gündeme alıp oda sayısını küçülterek odaları güçlendirmesi gerekiyor. 3 bin küsur tane odanın olması esnaf ve sanatkarın hakkını savunmasında çok önemli bir yere getirmiyor. Çünkü oda kirasını ödeyemiyor personeline maaş ödeyemiyor. Gidip bir derman bulsun da bunlarla ilgili düşünüp zaman ayırıp çözümler üretsin. Öncelikle bu benim farklı değerlendirmelerim de olabilir. Şimdilik onları bir kenara koyuyorum. Kesinlikle esnaf odalarının bizim çatı örgütümüz olan TESK’in bu manada çok daha fazla mesai harcaması nasıl olursa etkin bir kuruluş oluruz diye kafa yorması milyonlarca üyesi olan bir örgütün iyice araştırılması gerekiliyor. Bu manada ben doluyum. Çok daha fazla konuşabilirim. Sayın başkanlarıma saygılarımı sunuyorum. Bir kere daha altını kalın bir çizgiyle çizelim.

HİBE İLE KREDİYİ AYIRMAK LAZIM

Hibe ile krediyi tefrik etmemiz lazım. Hibe başka bir şey. Kredi başka bir şey. Bizim tabelalarımızda Kredi Kefalet Kooperatifi yazıyor. Bir kere bu ikisini ayırmamız lazım. İkincisi ben başarısız buluyorum dediği için müdahale etmek durumunda kaldım. Biz TESK, TESKOMB olarak Avrupa Birliği’nde bulunan Dünyada bizim benzerimiz kuruluşlar olan ICM ‘in de aktif bir üyesiydik. TESKOMB ve Avrupa Birliği kurumları olan Avrupa’daki ülkelerin bizim muadilimiz kurumları içerisinde gıptayla takip edilen hayranlıkla izlenen ve bu manada çeşitli kerelerde ödüller almış bir kurumdur TESKOMB. Bunun bilinmesi lazım. Çünkü bizde güzel bir kelam var. Derler ki marifet iltifata tabiidir. İnsanlar güzel bir şey yaptıysa onu takdir etmemiz gerekir ki daha güzel şeyler yapabilsinler.

KREDİYE ÖDEYEMEN ESNAFA TESKOMB SAHİP ÇIKIYOR

Ödeyememesi durumunda her zaman TESKOMB devreye girmiştir. Erteletmiştir. Faiz sildirmiştir. Ek krediler çıkartmıştır. Bunları da hakkıyla yaptığımızı düşünüyorum. Sicil affı ile ilgili işte ise genel kooperatiflerimiz bankalar neslinde sicil affıyla ilgili ellerinden geleni yapmaktadırlar. Ancak bankaların kendi özel sicillerindeki işlere de kooperatiflerin müdahale etmesi çok zaman mümkün olmamaktadır. Bunun da altını çizmiş hepinize saygı sevgi muhabbetlerimi sunuyorum. Teşekkür ediyorum Esnaf Kefalet Kooperatifleri evet daha büyütülebilir. Daha büyük hizmetler yapabilir. Ancak şu an itibariyle başarılı kurumlardır. Teşekkür ediyorum.