'Esnafın toparlanması 2 yılı bulur'
Mart başında ilan edilen kontrollu normalleşme kararları, İzmir'in turistik ilçesi Çeşme'deki işletmeler açısından yeni turizm sezonu öncesinde umutları yükseltirken esnaf toparlanmalarının 2 yılı bulabileceğini düşünüyor
Uzun bir aradan sonra ilk kez bir cumartesi günü sokağa çıkma yasağının kalkmasıyla birlikte, Alaçatı’daki turistik işletmeler yeniden canlanmaya başladı. Uzun bir süredir paket servis ya da gel-al yöntemiyle hizmet veren kafeler ve restoranlar, Cumartesi günü masalarını da hizmete açtı.
Ancak işin bir de ekonomik boyutu var. VOA Türkçe’ye konuşan Maravent, esnafın bu süreçte yaşadıklarını şu sözlerle anlattı: “Dayanabilenler, dayanmaya çalıştı. Ama bu karşılıklı olarak çok büyük fedakarlıklarla oldu. Maalesef dayanamayan pek çok mekan da kapanmak zorunda kaldı. Hem ülke için hem esnaf için çok zor bir süreç.”17 senedir Alaçatı’da kafeterya işleten Tomris Maravent, bölgedeki hareketliliği “Herkes sosyalleşmeyi özlemiş. Biz de konuk ağırlamayı özlemişiz. İşin maddi tarafını konuşmuyorum. Bu süreç sosyal anlamda da duygularımızı çok zorladı” sözleriyle tanımladı.
“Tekrar bir kapanma olursa bunu kaldıramayız”
Alaçatı Turizm Derneği’nin açıklamasına göre, bölgedeki kafe ve restoranlar, turizm sezonunda 15 bin kişiyi istihdam ediyor. Dolayısıyla bu işletmelerin geçici bir süre değil, kalıcı olarak açık olması, bölge ekonomisi açısından büyük önem taşıyor. İşletmeler de bunun için kurallara uymaları gerektiğinin farkında.
Aynı zorlukların tekrar yaşanmaması için de herkesi kurallara uymaya çağıran Maravent, “Tüm vatandaşların çok dikkatli olmasını rica ediyorum. Yetkililer çaresiz kalırsa tekrar kapanma yoluna gidebilir. Tekrar bir kapanma söz konusu olursa bunu kaldıramayız. Ama hepimiz gerekli olan maske, mesafe ve hijyene dikkat edersek mutlaka daha rahat, daha olumlu, daha mutlu bir sezon olabilir” dedi.
Kafeler ve lokantalar açıklanan tedbirler çerçevesinde yüzde 50 kapasiteyle müşteri kabul ediyor. Bu da işletmeler açısından maliyetleri yükselten bir unsur.
Bardağın dolu tarafını görmeyi tercih eden Maravent, “Ben mekan olarak kapasitemi yüzde 50 azalttım. Bu mutlaka bizi etkileyecek. Ama hiç yoktan iyi. Çünkü gerçekten çok zor aylar geçirdik” diye konuştu.
“Devlet desteğinin devam etmesini istiyoruz”
Alaçatı’daki lokanta sahiplerinden Mustafa Dumanlıdağ da, uzun bir süredir paket servisle hizmet verdiklerini hatırlatarak, “Tabii paket servis bizim sektörümüzü götürecek bir nitelikte değil. Çalışanlarımızla beraber çok zor bir dönem geçirdik. Eleman çıkarmadan süreci yönetmeye çalıştık” dedi. VOA Türkçe’nin sorularını cevaplayan Dumanlıdağ, “Şu anda yüzde 50 kapasiteyle, HES (Hayat Eve Sığar) koduyla müşteri almaya başladık. İnsanların da çok bunaldığını, bizleri özlediğini düşünüyorum. Açalı üç gün oldu. Henüz fazla bir etki yapmasa da yavaş yavaş işlerin toparlanacağını düşünüyorum. İyi yönetilirse pandemiden de kurtulacağımızı düşünüyorum” diye konuştu.
Dumanlıdağ, geleceğe dair iyimser olsa da, yaşanan sürecin yol açtığı hasarın giderilmesi için devlet desteğinin sürmesi gerektiğini düşünüyor. “Evet, turizm olarak iş yapacağız. Ama kaybettiğimiz bir yılı nasıl toparlayacağız? Bizim SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) primlerimiz, stopajlarımız var. Vergide yapılandırma yaptılar ama kiralarımızı ödeyemedik, elektrik ve su paralarımızı ödeyemedik. Devletin bin lira gibi bir desteği oldu. Kısa çalışma ödeneğiyle çalışanlara desteği oldu. Ama sigortalılık günü tutmadığı için para alamayan elemanlarımız oldu. Bunları biz işveren olarak kapattık. Dolayısıyla devlet desteğinin devam etmesini istiyoruz” diyen Dumanlıdağ, bütün sıkıntılara rağmen artık önlerine baktıklarını da sözlerine ekledi. Dumanlıdağ, “Turizmden umutluyuz. Bu sene ciddi bir kalabalık olacağı, ciddi bir iş olacağı beklentisi içindeyiz. Ama bunun yanında görevimizi unutmadan, sorumluluklarımızı unutmadan, tekrar pandemiye dönmeden, tekrar kapanmadan da devam etmek istiyoruz. Yüzde 50 kapasiteyle de olsa açılmak bize mum ışığı oldu. Ama geçmişten gelen ekonomik zorlukları düzeltmek, bizim gibi esnafların toparlanması 1,5-2 yılı bulacak” dedi.
“Güzel bir sezon geçireceğimize inanıyoruz”
Alaçatı, ağırlıklı olarak yerli turistlere hitap etse de, son yıllarda yabancı turist sayısında önemli bir artış var. Bölgedeki otelciler, bu turizm sezonunda yabancı turist sayısının Avrupa ülkelerinin alacağı kararlarla yakından ilgili olduğunu belirtti. Ancak iç turizme ilişkin beklentiler yüksek.
Butik bir otelin işletmecisi olan Musa Yiğit Özen, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, sosyal mesafe kuralından hijyenik koşullara kadar her türlü önlemin alındığını söyledi. “Odalarımız tam kapasiteyle çalışmıyor. Yarı kapasiteye düştük. Odaları ozon makinalarıyla dezenfekte ediyoruz. Ekonomik olarak bütün dünya turizmi kısıtlamalardan etkilendi. Ancak biz kötünün iyisi olarak adlandırabileceğimiz bir süreç geçirdik. Bunda insanların izole bir şekilde tatil yapma ihtiyacı etkili oldu” diyen Özen, insanların uzun bir süredir evlerinde kapalı kaldığını vurgulayarak, “Herkesin bir tatil ve rahatlama ihtiyacı var” diyerek yeni sezondan umutlu olduğunu söyledi. Özen, “Evet korkularımız da var. Virüs, insanlar kalabalıklaştıkça yayılıyor. Ama biz de elimizden geldiğince bunu kontrol altında tutmaya çalışarak güzel bir sezon geçireceğimize inanıyoruz” dedi.
Belirsizliklerin rezervasyonları da etkilediğini kaydeden Özen, geçmişte aylar öncesinden rezervasyon yaptıran insanların artık haftalar öncesinde rezervasyon yapmaya başladığını ifade etti. Ancak bu durumun toplam konuk sayısını etkilemediğini de sözlerine ekledi.
“Rezervasyon için aradıklarında alınan önlemleri soruyorlar”
Bir başka otelin işletmecisi olan Necat Çelikok da, geçen yıl mart ayında açıklanan önlemler çerçevesinde bir süre kapalı kaldıklarını ancak daha sonrasında gereken önlemleri aldıklarını söyledi.
“Kapalı dönemde hazırlıklarımızı yaptık. Bilim Kurulu’nun, Sağlık Bakanlığı’nın tavsiyelerini yakından takip ettik. Nelere dikkat edeceğimiz konusunda kendi manifestomuzu açıkladık. Turizm Bakanlığı’nın sağlıklı turizm sertifikası için öngördüğü 154 şartı yerine getirdik. Sertifikayı aldıktan sonra tekrar açtık. Bunun faydası oldu bize ve yaz dönemini çok iyi geçirdik” diyen Çelikok, salgının devam etmesi ve yayılmasından endişe duymakla birlikte yeni sezondan umutlu olduğunu kaydetti.
“İnsanlar buraya İstanbul’dan günübirlik bile geliyor. Çünkü evlerde çok sıkıldılar. Ancak seçici davranıyorlar. Rezervasyon için aradıklarında alınan önlemleri soruyorlar. Nerelerde tedbirler alındıysa oraya geliyorlar. Biz de tedbirlerimizi alıyoruz. Bu sezonun, geçen sezonda daha iyi geçeceğini düşünüyorum” diyen Çelikok, alınan tedbirlerin maliyetleri de doğal olarak artırdığını belirterek, “Maliyetlerde ciddi artış oldu. Sadece dezenfektanlar değil. Otomasyon sistemleri kurduk. Odaları ozonla temizliyoruz. Personelimize devamlı test yaptırıyoruz. Bunlar bizi etkiliyor. Ama fiyatları da artıramıyorsunuz. Biz hala geçen senenin, daha önceki senenin fiyatlarıyla devam ediyoruz” ifadesini kullandı.
