Montrö Deyip Boğaz'dan Beleş Geçiyorlar
Kanal İstanbul tartışmalarıyla gündeme gelen Montrö sözleşmesi sayesinde İstanbul boğazını kullanan ülkelerin neredeyse "Beleş" geçtikleri ortaya çıktı. Türkiye her bu yüzden 2,2 milyar dolar para kaybediyor. Türkiye halen bu geçişlerden ancak 150 milyon ABD doları elde ediyor. Kanal İstanbul projesiyle gündeme gelen Montrö sözleşmesi konusunda halen Deniz Kuvvetleri Kurmay Başkanı olarak görev yapan Tümamiral Dr. Cihat Yaycı'nın 2012 yılında ‘MONTRÖ SÖZLEŞMESİ HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE ALTIN FRANK UYGULAMASINA İLİŞKİN TARTIŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ’ başlıklı makale yazdığı ortaya çıktı. Montrö Anlaşması’nın ücret politikasının 1983’de Anavatan Hükümetinin baskılar sonucunda geri adım atması neticesinde 1 gram altının 2.78 ABD Doları'na sabitlenmesinden ötürü Türkiye’nin her yıl yaklaşık 2,2 milyar dolar kaybettiği gerçeğini ortaya çıkaran Yaycı'ya göre "1983 yılında 1 altın/frank, 'indirimli değeriyle' 0.8063 dolara sabitlenmiştir! Bugüne kadar da geçiş ücretleri, güncel döviz alış kurunun altın/frankın indirimli değeri 0.8063 dolarla çarpılması suretiyle uygulanmıştır. Yani Türkiye, 36 yıldır Boğaz geçiş ücretlerini belirlerken 1 gram altını 2.78 dolar, 1 ons altını ise (31.1 gram) 86,38 dolar olarak kabul ediyor! " Uluslararası Analitik Analiz Sitesi'nden (eurasiaya diary) yer alan makaleye göre Türkiye'nin zararı şu şekilde ortaya konuluyor: "1 ons altının fiyatı 1300 ABD Doları civarında ve zaman zaman 2 bin dolara kadar çıkıyor. Bugün 1 gram altının 40 dolara ulaştığı düşünüldüğünde geçiş ücretlerinin en az 16 kat daha fazla olması gerekiyor! Deniz hukuku uzmanı Tümamiral Dr. Cihat Yaycı'nın hesaplamasına göre, Boğaz geçişlerinden yıllık 150 milyon dolar gelir elde eden Türkiye, Montrö Sözleşmesi gereği altın/frank üzerinden belirlediği geçiş ücretlerini güncel dolar/altın kurları üzerinden yeniden belirlese, yıllık 2.4 milyar dolar gelir elde edecek. Bu yeni düzenleme sadece devletin kasasını doldurmakla kalmayacak; aynı zamanda Türk bayraklı gemi sayısını artıracak, petrol ve doğalgazın tankerlerle Boğaz'dan geçirilmesini avantaj olmaktan çıkararak yeni boru hatları inşasının yolunu açacak. " Dr. Cihat Yaycı makalesinde Türkiye'nin yeni fiyat politikasına ilişkin atacağı olası bir adımın Montrö Boğazlar Sözleşmesi ve BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne aykırı olmadığına işaret ediyor. Yaycı, Türkiye'nin böyle bir adım atması halinde Montrö'nün feshi veya tadilinin gündeme getirilebileceğini ancak Boğazlar ve Marmara Denizi'nde egemenlik haklarını pekiştirme hakkı ışığında Türkiye'nin güçlü konumuyla bu konunun arkasında kararlılıkla durarak yeni şartlar/yeni ücret belirleyebileceğini dile getiriyor.
