Saniye Atmaca: Diyarbakır Esnafı Hayatta Kalma Mücadelesi Veriyor

Suriçi Olayları: Esnaf İçin Büyük Kayıp

2015 yılında yaşanan Sur olaylarının Diyarbakır esnafı için en büyük kırılma noktalarından biri olduğunu belirten Atmaca, “Sur’daki çatışmalardan sonra esnafın dükkânları harap oldu. İş yerlerimiz yağmalandı, camlarımız kırıldı, birçok meslektaşımız kepenk kapatmak zorunda kaldı,” dedi.

Atmaca, o dönemde yaşanan ekonomik kayıpların hâlâ telafi edilemediğini ve Suriçi bölgesindeki ticari hayatın eski hareketliliğine dönmediğini vurguladı. “Müşterilerimiz dükkânlarımıza gelmez oldu, insanlar güvenlik endişesiyle bölgeden uzak durdu. Pek çok esnaf mecburen başka mahallelere taşındı ve yeni baştan bir düzen kurmaya çalıştı,” ifadelerini kullandı.

Pandemi: Esnafı Borç Kıskacına Sokan Süreç

Sur olaylarının yarattığı ekonomik darbe henüz atlatılmamışken COVID-19 salgını esnafın belini daha da büktü. Atmaca, pandemi döneminde getirilen kısıtlamalar nedeniyle birçok esnafın iş yapamaz hale geldiğini söyledi:

“Haftalarca kepenk açamadık, müşteriler gelmedi, kiralar birikti. Borçlarımızı ödeyemedik ve devletin sunduğu destekler ancak çok küçük bir kesime ulaşabildi. Esnafın çoğu bankalardan ve Esnaf Kefalet Kooperatifleri’nden kredi çekerek ayakta kalmaya çalıştı.”

Ancak Atmaca, alınan kredilerin esnafı daha da zor bir sürece soktuğunu belirtti. “Pandemi sonrası toparlanmaya çalışırken, artan faiz oranları nedeniyle borçlarımızı kapatamaz hale geldik. Küçük esnaf için biriken borç, artık ödenemez bir yük haline geldi,” dedi.

6 Şubat Depremi: Esnaf İçin Son Darbe

Esnafların zorlu süreçlerle mücadele ederken, 6 Şubat 2023’te yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler, Diyarbakır’daki esnafı da ağır şekilde etkiledi. Atmaca, o korku dolu günleri şöyle anlattı:

“Deprem gecesi hayatımızın en uzun gecesiydi. Sabah kalktığımızda dükkânlarımızın camlarının kırıldığını, binaların zarar gördüğünü ve herkesin büyük bir korku içinde olduğunu gördük. İnsanlar uzun süre evlerinden çıkamadı, alışveriş yapamaz hale geldi. Kentte ticaret durma noktasına geldi.”

Deprem sonrası Diyarbakır’daki iş yerlerinin büyük kısmında maddi hasar oluştuğunu belirten Atmaca, pek çok esnafın iş kaybına uğradığını, ticari hareketliliğin ciddi oranda azaldığını ifade etti. “İnsanlar can derdine düştü, kimse alışveriş yapamaz hale geldi. Borç içinde olan esnaflar, yeniden toparlanmak için daha fazla krediye ihtiyaç duydu, ancak faiz oranlarının yüksekliği onları daha da çıkmaza sürükledi,” dedi.

Esnaf İçin Destekler Yetersiz, Faiz Oranları Yüksek

Saniye Atmaca, Diyarbakır’daki esnafın hâlâ büyük bir mücadele içinde olduğunu belirterek, devlet desteklerinin yetersiz kaldığını ifade etti.

• Esnaf kredilerinde faiz oranları pandemi döneminde %9,5 iken bugün %29’a yükseldi.
• Ödeme vadeleri kısaltıldı, 5 yıl olan vade süresi 3 yıla indirildi.
• Esnaf Kefalet Kooperatifleri’nden kredi alabilmek için sigortasız olmak gerekiyor, bu da birçok esnafın krediye erişmesini engelliyor.
• KOSGEB destekleri sadece yeni işletmelere veriliyor, yıllardır faaliyet gösteren ve borç içinde olan esnaf bu teşviklerden yararlanamıyor.

Atmaca, özellikle küçük esnafın en büyük sıkıntısının faiz oranları olduğunu belirterek, “Düşük faizli ya da faizsiz krediler verilmezse, pek çok esnaf daha fazla borçlanarak dükkânını kapatmak zorunda kalacak,” dedi.

Yetkililere Çağrı: Esnafa Acil Destek Şart!

Saniye Atmaca, üç büyük felaketin etkisini üzerinden atamayan Diyarbakır esnafı için acil önlemler alınması gerektiğini belirtti.

 Faizsiz ve uzun vadeli kredi imkânları sağlanmalı.
Esnaf Kefalet kredilerinde sigorta zorunluluğu kaldırılmalı.
 Depremden etkilenen esnafa hibe destekleri artırılmalı.
KOSGEB teşvikleri eski esnafları da kapsayacak şekilde genişletilmeli.

Esnafın ekonomik çöküşün eşiğinde olduğunu belirten Atmaca, “Biz yıllarca bu şehirde insanlara hizmet verdik, iş yerlerimizi ayakta tutmaya çalıştık. Ama artık destek almadan devam edemeyiz. Yetkililerden somut adımlar bekliyoruz,” dedi.