Afetin Esnafları 3- Esnaf Ticaret Bakanlığı'nın Üvey Evladı mı ?

ESNAF VE SANATKARLAR TİCARET BAKANLIĞI’NIN ÜVEY EVLADI MI ?

Siyasetin sınıfta kaldığı oligarşi bürokrasinin kamu hizmetini nasıl eline yüzüne bulaştırdığını en somut örneklerini deprem bölgesinde görüyoruz. Ticaret Bakanlığı’nın esamesi bile okunmuyor. Deprem döneminde bakanlar kurulunun değişmesinden sonra da Ticaret Bakanlığı’nın varlığı yok. Hangi akıl ve saikle Esnaf ve sanatkarlar ile Kooperatifçilik iki genel müdürlüğün birleştirildiği meçhul iken yeni bakana sunum yapamadıkları, deprem bölgesindeki esnaf ve sanatkar için Türkiye Vizyonuna uygun proje geliştiremediklerini sormak lazım.

Konu buraya gelmişken tüm yurtta 34.Ahilik Haftası kutlamaları yaşandı. Tatlılar, pilavlar dağıtıldı. Deprem bölgesi bu haldeyken bu yıl kutlamaları bu hale getirmek yerine harcanan paraları deprem bölgesindeki esnaf odalarına esnaflara gönderebilseydiler. Hani Ahilik töresi ya “Komşun açken tok yatan bizden değildi” Ne diyelim Allah basiret versin !

 ESNAF KREDİSİNİN ÇİLESİ DEPREMDEN BETER !

Esnaf kredileri konusunda da Ticaret Bakanlığı'na yoğun bir eleştiri var. Depremde evini kaybetmiş esnaf ve sanatkarın dükkanının yerle bir olduğuna bakmadan biri devlet memuru iki kefil bir de ipotek istenmesi esnafı canından bezdirmiş durumda. Esnaf bütün varlığını depremde kaybetmiş Peki esnaf ipoteği nasıl verecek ? Bir canı bir de kolundaki altın bileziği olan mesleği var.

Bu konuda ne Ticaret Bakanlığının ne de Halkbank kredisi ile iş gören TESKOMB’un aktif bir rol oynadığı söyleneme. Ortada bir kredi var ama ulaşımı oldukça zor.  Esnafa can suyu değil esnafa neredeyse kibrit suyu dökülüyor. Şanlıurfa Bakkalar ve Bayiler  Esnaf Odası Başkanı Mehmet Altun bu konuya  parmak basıyor:

“Gel esnafın sana krediyi vereyim demekle esnafın işi düzelmez, esnafın işini, esnafın gelirini artırıcı projeler üretilmeli yani biz balık istemiyoruz kâr marjımızın artması lazım. Öncelikle ‘ kredi vereyim haydi işini düzelt’  hani kredinin de belli bir günü var, zamanı var, taksidi var ödemesi var bize kredi vermek tamam güzel ama bizim kâr marjımızı işimizi geliştirecek projeleri devletin üretmesi lazım.”

Özellikle deprem bölgesinde yaşanan sıkıntılarda, esnaf ve sanatkarının boynunu büken en önemli sorun ise esnaf kredilerinin ödeme takvimi hükümet erteleme yoluna gitti. Ertelenen krediler bir de buna BAĞ-KUR primleri eklendiğinde esnafın iş yapabilme kapasitesi göz önüne alındığında iflas bayrağını çekmesi gerekiyor.

Adıyaman Metal İşleri Esnaf Odası Başkanı Mahmut Yücel’den öğrendiğime göre özellikle Adıyaman, Hatay, Malatya ve Kahramanmaraş'ta depremden büyük mağduriyet gören esnaf ve sanatkarların kredilerinin affedilmesi/silinmesi yoluna gidilmesi bile teklif edilmiş. Kredilerin diğer illerde esnaf ve sanatkarların aldığı kredilere bir puan eklenerek silinmesi teklifi kabul görmemiş. Esnaf Kredi'den önce hükümetten acilen hibe desteği isteniyor. BAĞ-KUR borçları ve kredilerin uzun vadiye yayılması mı isteyen esnaf sanatkarlar çağrılarına Ticaret Bakanlığının ve ilgili kurumların kayıtsız kaldığını Adıyaman Metal İşleri Esnaf Başkanı Mahmut Yücel şöyle belertiyor:

“Şimdi buradaki madeni sanatkara bağlı olan, diğer kurumlara bağlı olan esnaf ve sanatkarlarımızın adına TESKOMB genel başkanı Abdulkadir Akgül Adıyaman’a geldi. Organize sanayide, odalar birliği başkanımızla, kooperatif yöneticilerimizle bir toplantı yaptık. Dedik ki başkanım bu esnaf arkadaşlarımızın borçlarını ne yapacağız? Sonuçta her şeyi gitmiş esnafın, erteleyeceğiz dedi. Ertelemeyle olmaz dedik basa basa söyledik. Türkiye’nin hepsi yıkılmamış, her yerde deprem oluşmamış, şurada ağır hasar gören 4 ilimiz var. Diğer illerde çok şükür ciddi bir şey yok yani bugün Diyarbakır’da, Urfa’da, Adana’da oldu ama çok ciddi bir şey yok yani esnafın etkileneceği bir durum meydana gelmedi. Türkiye’de 5 ilimize verdiğiniz kredilere birer puan ekleyin, buradaki esnafın borcunu silin. TESKOMB kendi bütçesiyle de bu 5 ilin borçlarını silebilecek güçte aslında. Yapılmadı, ertelemeye gidildi. Esnaf kazanmıyor, sen ne kadar erteleyeceksin? Şimdi benim sektörüm kazanıyor ama çarşı merkezdeki benim diğer sektörüm kazanmıyor çünkü işyeri yok”

MESOB Başkanı Şevket Keskin işe Ticaret Bakanlığı ile ilgili daha keskin konuştu:

“Siz bunun altından çıkamazsınız ki borcun üstüne borç getirmek demin de söyledim kredi kartları gibi… Kartopu gibi büyür. Şimdi biz de şey vardır çok bilinçli bir insan, oğlum olayı büyütürsen büyür küçültürsen küçülür.  Şimdi bunlar olayı büyüttüler, ertele, ötele, ertele, ötele…Esnaf ve sanatkar sevgisi bakışıyla merkezine ona, afet de ilgili bir proje geliştirseydi ticaret bakanı, bu sorunların hepsini hallederdi”

Esnaf ve sanatkarların sermayesi olmadığı için bir de açılan kredilerin deveyi Hendek atlatma kabilinden olması esnaf ve sanatkarı neredeyse çıldırtıyor. Bazı oda başkanlarının yorumları:

İskenderun Bakkallar Ve Bayiler Odası Başkanı Mustafa Çöloğlu:

“Esnaf kredileri var, 250 bin lira bir esnaf kredisi getirildi. E şimdi esnaf kredileri seçimden sonra durduruldu, neredeyse vermemek için ellerinden gelen her şeyi yapıyorlar. Yani şimdi burası deprem bölgesi, insanlar burada yıkılmış, sen 250 bin lira maddi destek vereceksin bu insanların bütün sorunlarını falan halletmeyeceksin ama bir motive etmiş olacaksın. Tabii ki bunların arasında da biraz önce söylediğim gibi hiç ihtiyacı olmayanlar da olacaktır, alacaktır ama %90’ının gerçekten çok ihtiyacı var. Şimdi bizim burada esnafımızın ekstradan desteklere ihtiyacımız”

 “ Devlette sağ olsun bazı destekler verdi ama o destekler yer i bulamadı. Mesela bir esnafım beni aradı. Abi dedi “dükkanım yıkıldı. Devlet 250 bin destek veriyor. Gittim sicilim bozuk olduğu için banka bana vermiyor. En son bana dedi eve yemek götürecek param yok”, doğal olarak bizde elimizden geleni yaptık. Her insan deprem de adam nerden bilsin bir gün deprem olacak o sicilin bozukluğu ona mâl olacak. Esnafı bu konu da esnaf  mağdur oldu. Devletin bu gibi şeylerde mağduriyet yaşatmaması lazım. İnsanlar sicili bozuk olabilir ama ölüm kalım meselesinde devlet her zaman haklının yerinde olması lazım., hakkı teslim etme bakımından bu konuya giren ender isimlerden oldu”

Kahramanmaraş Samsun Çarşısı Esnaf Başkanı Yahya Canlı:

“Şimdi bu yapılan çalışmaların sonrasında istihdam konusunda veya finans konusunda çeşitli devletimizin sunmuş olduğu KOSGEB gibi esnaf ve sanatkarların vermiş olduğu şeyler gibi krediler de söylenir. Bunlardan esnafımızın ulaşması biraz zor oluyor. Zor nedir esnafımızdan bankalar teminat istiyor, tapu istiyor. Tapu nereden bulacak esnaf olan tapusu zaten yerle bir olmuş. Bir esnafımızın teminat vermesi olur mu? Olmaz, buna esnafımızın maalesef şu an da ulaşımı çok çok zor. Bankalara gittiğiniz zaman birçok önünüze engeller çıkartıyorlar. Bu engellerin bir an önce daha kolay hale getirilmesi gerekiyor.”

Şanlıurfa Bakıcılar ve Sobacılar Oda Başkanı Adnan Uncu:

“Bugün esnaf kefalet kooperatifi var gidip basit bir para istediğimiz zamma, esnaftan 2 tane esnaf kefil 1 memur kefil artı ipotek, ismi ne esnaf kefalet benim esnaflığım nerede kaldı. Bu kefil nereden çıktı biz bunu anlamıyoruz. Malımızı veriyoruz bu defa kefil istiyor. Şimdi baba oğula kefil olmuyor öyle bir devirde yaşıyoruz bu kefil nerden çıktı. Bunu biz anlayamıyoruz insanlara”

Kahramanmaraş Baharatçılar Esnaf Odası Başkanı Cuma Güler:

“Devletimiz esnaflarımıza, esnaf kefalet kooperatifleri aracılığıyla 250 bin lira, 1 yıl ödemesiz bir kredi çıkardı. Burada da tabi bazı ulaşamayan arkadaşlarımız oldu. Nedeni ise bu krediye ulaşabilmek için bir ipotek vermemiz gerekiyor. Esnafın evi gitti dükkanı gitti ipotek verecek bir şeyi kalmadı. Burada yetkililerden bu konu da bu deprem bölgelerinde özellikle bir esneklik yayılmasını istiyoruz. Tekrar bizim ayağa kalkabilmemiz için bize en az 2 yıl ödemesiz bu KOSGEB dedikleri 200-300 bin lira gibi kredilerin her esnafa ulaşması için mutlaka bize bir pozitif ayrımcılığın yapılmasını istiyoruz. Çünkü karşımıza çıkan bankaların direttiği ipotek gibi şeyleri esnaflarımız vermez.  Niye vermez evi gitti, dükkanı gitti, barkı gitti Maraş tabiriyle bize bu ipotek konusunda devletimizin biz esnaflara güvenmesini istiyoruz. 2011 yılında konuyla belki çok alakalı olmasa da dolaylı yönden var. Van da meydana gelen deprem de belki yıkıcı gücü bizim Maraş’ta ki kadar kesinlikle değildi. Orada 2011 yılında Van’da ki depremde mücbir sebep tamı tamına 6 yıl ötelendi. 2011 yılında olan deprem 2017 yılında tekrar 30 taksit de ödemeleri ilk ödeme 2018 Ocak ayı olmak üzere 2023ün Ocak ayına kadar 5 yıl uzatıldı. Bizde bu haklardan daha fazlasını istiyoruz. Biz bunu bence daha fazlasıyla hak ediyoruz.”

Remzi Ulaş Menekşe Kelle Paça lokantasının sahibi:

“Finans konusuna gelince de devletimiz sağ olsun deprem de gördük, devletimizin güçlü olduğunu hissettik, Allah razı olsun ama küçük esnafa hiçbir finans destek görmedik. Şuan kendi ayaklarımızda durmaya çalışıyoruz. Devletten bir 250 bin lira kredi çekmeye yeltendim. Benden 750 bin lira karşılığında ipotek işte iki şahit. Bütün engeller onu da alamadık, küçük esnafa bir şey yok”

MESOB Başkanı Şevket Keskin:

“Devletten beklediğimiz Bağ-kur primlerini alamaması 1 yıl boyunca daha esnaf ve sanatkarlar odasına girdilerin alınmaması ve faizsiz acilen Kredi verilmesi lazım insanların biraz kendilerini toparlaması lazım ki insanların çocuklarının karnı doysun ki insanlar mutlu olsun”

İskenderun Hızarcılar Ve Mobilyacılar Odası Başkanı Yılmaz Değirmen  devletin kredi yerine  hibe kredisi vermesini önerdi. Kredi borçlarını ertelemek yerine  bir yıl esnaf ve sanatkardan  elektrik ve SGK priminin alınmamış görüşünde:

“Finansman konusunda faizli krediden çok hibe verilmesi gerekiyor bence, sigortaları ertelemek değil de bir yıl elektriğin, sigortanın ödenmemesi esnaf açısından daha olumlu olacaktır kanaatindeyim. Zaten 6. 7. aydayız, çalıştığımız yok yani. Bunun için devlet sigorta primini almaz, biz o sigorta primini çalışana verir, biraz daha yüksek maaş verirsek onları geri getirebiliriz. Çünkü adam orada bir yer edinmiş, buradan giden işçiyi geri getirebilmemiz için.”

ESNAFA KOSGEB KREDİSİ VAR MI?

Deprem bölgesinde konuştuğumuz esnaf sanatkar oda başkanları ve esnaf sanatkarlar KOSGEB’İn kredilerini dillerine dolaşmış durumda. Bir Allah’ın kulu yetkili çıkıp da KOSGEB veri tabanına bağlı olmayan küçük işletmelerin bu kredilerini alamayacağını söylemiyor. Bir umut deryasıdır gidiyor. Zira KOSGEB’in web sitesinde  kredi alabilmek için şu şartlar sıralanıyor:

“Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Yenilikçi, teknolojik ve katma değeri yüksek bir ürün üreten, bu ürünü uluslararası pazarlara taşımak isteyen ve ihracat odaklı çalışan KOBİ'ler önceliğimiz olmak üzere yeni bir vizyon ile bütün KOBİ'lerimize gerekli desteği sağlayacağız”

Yani esnaf siciline bağlı bulunan eğer bir ortaklığı yoksa KOSGEB kredilerinden faydalanamayacak.