Ayakkabı sektörü taklit ve çakma ürünle çakılıyor
Üretim hacmi ile 6 milyar dolarlık büyüklüğe sahip Türk ayakkabı sektörü, çakma ve ithal ürün baskısına yüksek maliyetler de eklenince b.ırakın global pazarda rekabet etmeyi bugün yurt içinde bile rekabet gücünü yitiriyor. Yılın ilk 6 ayı ihracat verilerine bakıldığında sadece deri ayakkabıda bile değer bazında kayıp yüzde 29.6 oranında gerçekleşti. Miktar kaybı ise yüzde 26.1 oldu. Taklit ürün ithalatı artınca kayıp 35 milyar TL'yi geçti
Sorun yeni değil yıllardır bi soruna dikkat çekiliyor. Ayakkabıda yerli üreticiyi vuran yalnızca yıllık 200 bin çifte yakın ‘çakma' ayakkabı üretilmesi değil buna yüzde 15'leri bulan ‘taklit' ürün ithalatı eklenmeli. Sektörün içler acısı durumunu Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği TASD Başkanı Berke İçten anlattı
“Çakma ayakkabının yıllık maliyeti İrili-ufaklı 10 bin firmanın faaliyet gösterdiği ayakkabı sektöründe kapasite kullanım oranları yüzde 50'lere inerken, kapanan firma oranı ise yüzde 30'a dayandı. İç pazarda hem ithal hem çakma hem de çakma-ithal ürünlere karşı ‘savaş' veren ayakkabıcıar, yıllık 550 milyon çift üretim kapasitesiyle dünyanın ‘altıncı büyük' üreticisi olma gücünü kaybediyor.Üretim hacmi ile 6 milyar dolarlık büyüklüğe sahip Türk ayakkabı sektörü, çakma ve ithal ürün baskısının yanına yüksek maliyetler de eklenince bugün sadece global pazar değil yurt içinde de rekabet gücünü yitiriyor. Yılın ilk 6 ayı ihracat verilerine bakıldığında sadece deri ayakkabıda bile değer bazında kayıp yüzde 29.6 oranında gerçekleşti. Miktar kaybı ise yüzde 26.1 oldu.Vergi ve istihdam kayıplarını hesapladığımızda çakma ayakkabının Türkiye'ye yıllık maliyeti 35 milyar TL. Bu sorunla etkin mücadele edilebilirse hem sektörde haksız rekabetin önüne geçilebilir hem de 35 milyar TL'lik kaynak devlete kalır İhracatımız 2023'te adet olarak yüzde 21, değer bazında yüzde 3,2 gerilemişti.Aynı koşullar devam ettiği için Türkiye ihracatçılar Meclisi (TİM) kayıtlarına göre yılın ilk beş ayını adet olarak yüzde 19,6, değer bazında yüzde 27,2 ekside tamamladık. İthalatta ise olağanüstü bir artış var. Üç yıl önce 400 milyon dolar cari fazla veren sektör, 2023'ü 130 milyon dolar açıkla kapatmıştı. Bu yılın 5 aylık dış ticaret açığı 162 milyon dolara yükseldi. Geçen yılın aynı döneminde sektör 60 milyon dolar dış ticaret fazlası vermişti.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, bu yılın ocak-mayıs döneminde 557 milyon dolar ayakkabı ihracatına karşılık ithalat ise 719 milyon dolara yükseldi. Sektör, 2028'de 2 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşabilmek için ekonomi yönetiminden ‘can suyu' bekliyor.
Üretim yapacak fabrika ve çalışan kalmayacak
Dünya Gazetesi'nden Nurdoğan A. Ergün'ün derlediği özel habere göre TASD Başkanı Berke İçten, ihracat kaybı ve artan ithalatla birlikte geçen yıl sektörde yüzlerce fabrika ve atölyenin kapandığını dile getirdi. İçten, şu uyarılarda bulundu: Ayakta kalan firmaların da en az yüzde 30'unu kaybedeceğiz. Yılsonunda ihracat yüzde 35-40 düşerek 700-800 milyon dolara gerileyecek. İthalat 1.6 milyar dolara çıkacak, cari açık 800 milyon dolarlara kadar tırmanacak. İthalat, pazarı büyütmüyor, yerli üretimden pay alıyor. Bu gidişle sıkıntılı zamanlar bittiğinde üretim yapacak fabrika ve çalışan kalmayacak.”
“Global markalara tedarik şartı getirilsin”
Berke İçten, Ticaret Bakanlığı'nın ithalatı önlemeye dönük çalışmalarına , “Bu noktada ilk akla gelen vergi artışı olmamalı" uyarısında bulurken Nike, Adidas, Puma ve Skechers'ın Türkiye'nin ithalatındaki payı yüzde 45. İthal gelen markalara ‘Türkiye'deki satışların yüzde 30- 40'ını Türkiye'den tedarik edeceksin' şartı getirilmesini " önerdi.