İşveren çalışanın bahşişine müdahale edebilir mi?
Bazı meslek gruplarının en büyük gelir kalemi olan bahşişin bordroya eklenmesi emekli aylığını yükseltiyor. Yasaya göre çalışanın bahşişine dokunulamaz, tazminattan düşülemez. Bahşişin bordroya dâhil edilmesinin avantajları neler?
Ücret çalışana bir işin karşılığında işveren veya üçüncü kişilerce para ile ödenen tutar olarak tanımlanıyor. Bahşiş de dâhil olmak üzere aylık tüm kazançlar üzerinde sigorta primi yatırılması yasal zorunluluk. Gerçek ücret üzerinden prim yatırılması çalışanın emeklilik aylığını yükseltir. Süreklilik arz eden bahşişin çıplak ücrete katılması gerekiyor.
BAHŞİŞ ÖDEMELERİNDEN VERGİ ALINIYOR MU?
Çoğu işletmede servis görevlileri işletmenin bordrosuna kayıtlı çalışıyor. Bu işyerlerinde bahşiş ücret olarak kabul ediliyor. Ücretin yıl içindeki tutarına göre vergi dilimleri kapsamında vergilendirilmesi gerekiyor. Bahşiş alarak gelirini sağlayanlar da bulunuyor. Bu kapsamdaki gelirler de "diğer ücret" olarak nitelendiriliyor.
BİR GARSONUN ÜCRETİNİN BAHŞİŞTEN KARŞILANMASI DURUMUNDA İŞVERENİN BİR SORUMLULUĞU VAR MI?
Müşteriler ödemesini bahşiş olarak yaptığı gibi adisyonlara yansıtılan yüzde şeklinde de yapabiliyor. Çalışana gelen bahşiş kendisine veriliyor. Hesapta yüzde olarak alınan bahşiş ise temel ücret olarak belirleniyor. Bu tutarın da asgari ücretin altında olmaması, eksik olması durumunda da tamamlanması gerekiyor.
BAHŞİŞLER PRİME ESAS KAZANCA DÂHİL EDİLİYOR MU?
Hesapta yüzde usulü olan bahşişten prim ve vergi kesintileri yapılırken, tazminat hesabına da dâhil ediliyor. Yargı kararlarına göre bahşiş işçinin alacaklarının hesabında dikkate alınıyor.
İŞVERENİN MÜŞTERİDEN ALDIĞI YÜZDEYİ ÇALIŞANINA VERMEMESİNİN YAPTIRIMI VAR MI?
Eksik bildirimde bulunan, çalışana yüzdeyi ödemeyen işletmelere yönelik idari, para cezası uygulanıyor.
HESAPLARA YÜZDE 10 GİBİ SERVİS BEDELLERİ EKLENMESİ YASAL MI?
Müşterinin alınacak bahşişi önceden bilmesi gerekiyor. Hesapları kontrol ederek yüzde 10 servis bedeli ilave edilip edilmediğine bakarak mükerrer bahşişten de kurtulabilirsiniz.
USULSÜZ BAHŞİŞ UYGULAMALARINA KARŞI NE YAPMAK GEREKİYOR?
Tarif, fiyat listeleri ticaret il müdürleri, meslek odaları, belediyelerce yapılıyor. Bahşişin listede açıkça belirtilmemesi durumunda haksız fiyat artışı bildiriminde bulunulabilir.
BAHŞİŞ FAZLA ÇALIŞMA HESABINA DAHİL EDİLİYOR MU?
Bahşiş, servis ücreti doğrudan fazla çalışmaya karşılık bir ücret değil. Fazla çalışma hesabı yapılırken alınan ücretin 1.5 katı olarak hesaplanıyor.
BAHŞİŞ DOĞRUDAN ÜCRET OLARAK KABUL EDİLİYOR MU?
Ücret işveren tarafından ödenirken hizmet sektöründe önemli bir kısmı da müşterilerce karşılanır. Bazen bahşişler ücrete yaklaşır. Yargıtay'ın bahşiş altında yapılan ödemelerin ücret mahiyetinde olduğuna yönelik kararı bulunuyor. Bir Yargıtay kararında bahşişin ödeme mahiyetinde olduğuna dikkat çekildi.
BAHŞİŞİ HAKSIZ KESİLEN ÇALIŞAN DAVA AÇABİLİR Mİ?
Çalışma hayatında karşılaşılan bütün haksız uygulamalara karşı dava açılabilir. Buna Gaziantep'te açılan bir davayı örnek verebiliriz. Çalışan bahşişlerini kestiği için restoran sahibine açtığı davayı kazandı. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi, bahşişlerini kestiği için işten ayrılan çalışanına 5 bin lira ödenmesine hükmetti.