Merkez Bankası'ndan zorunlu karşılık düzenlemesine ilişkin açıklama
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), zorunlu karşılık düzenlemesi ile Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7,4 milyar lira, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,8 milyar dolar artmasının beklendiğini bildirdi.
TCMB'den yapılan açıklamada, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda, parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması için zorunlu karşılık düzenlemesinde değişikliğe gidildiği ifade edildi.
Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz ve standart altın cinsinden tesis edilmesi imkanlarının daha önce atılan adımlarla kademeli olarak azaltıldığı ve 1 Ekim 2021'de Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkanının sonlandırıldığı aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Bu defa, Türk lirası zorunlu karşılıkların standart altın cinsinden tesis edilmesi imkanı azami oranı yüzde 15'ten yüzde 10'a düşürülmüştür. Söz konusu imkan kademeli olarak azaltılarak sonlandırılacaktır. Ayrıca, yabancı para mevduat ve katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmıştır. Alınan bu kararlarla, Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7,4 milyar lira, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,8 milyar dolar karşılığı tutarında artması öngörülmektedir. Söz konusu değişiklikler, tesisi 12 Kasım 2021'de başlayacak olan 28 Ekim 2021 tarihli yükümlülük döneminden itibaren geçerli olacaktır."
Bu arada TCMB'nin Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ'inde yaptığı değişiklikler, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Değişiklik sonucu vadesiz, ihbarlı ve 1 yıla kadar tüm vadelerde mevduat ve katılım fonu hesapları için zorunlu karşılık oranı 200 baz puanlık artırımla yüzde 25'e çıkarıldı. Söz konusu oran 1 yıl ve daha uzun vadelerde ise yüzde 17'den yüzde 19'a revize edildi. Zorunlu karşılık oranları kıymetli maden depo hesaplarında vadesiz, ihbarlı ve 1 yıla kadar tüm vadeler için yüzde 24'ten yüzde 26'ya, 1 yıl ve daha uzun vadelerde ise yüzde 20'den yüzde 22'ye yükseltildi.
ZORUNLU KARŞILIK ORANI (RESERVE REQUİREMENT RATİO)
Banka ve diğer finansal kuruluşların bilançolarında taşıdıkları mevduat, kredi ve benzeri yükümlülüklerine karşılık merkez bankasında tutmak zorunda oldukları rezerv miktarını gösteren kanuni orandır. Zorunlu karşılık oranı, yükümlülüklerin çeşidine, vadesine ve para birimine göre farklılaşabilmektedir. Merkez bankaları bu oranı bir para politikası aracı olarak kullanabilmektedir. Eğer bankalar atıl rezervlere sahip değilse, zorunlu karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırırlar ve bu durum para arzının azalmasına neden olur. Zorunlu karşılık oranı düşürüldüğünde ise zorunlu karşılıkların bir kısmı kullanılabilir rezerv şekline dönüşür, bu da bankaların kredi tabanını artırır. Bankaların kredi tabanın genişlemesi de para arzının artmasına neden olur.