Polietilen atık ithalatı sıkı denetimle serbest

Ticaret Bakanlığı, 18 Mayıs'ta polietilen atık ithalatına getirilen yasağı, sıkı denetim şartlarıyla yeniden serbest hale getirdi. Etkin denetimin öne çıktığı yeni düzenlemeye göre Türkiye'de faaliyet gösteren 1350 geri dönüşüm firmasının tüm lisansları sil baştan gözden geçirilecek. Atık ithalatında suiistimalin önüne geçebilmek için teminat mektubu zorunluluğu getirildi. Teminat mektubu ile aynı zamanda merdiven altı firmaların elenmesi hedefleniyor. Eskiden, ithalatçı firmalar kırma makinesiyle elde edilen üretim kapasitelerinin en fazla yüzde 50'sine kadarını ithal edebiliyor, kalan kısım ise yurt içinden temin ediliyordu. Yeni düzenlemeye göre ise kırma makinesi kapasitesiyle değil daha büyük yatırım gerektiren ve daha katma değerli ürün aşaması olan ısıl işlem kapasitesi baz alınarak ithalat oranı belirlenecek. Ticaret Bakanlığı'nın yeni düzenlemesine göre firmalar daha çevreci geri dönüşüm için gerekli makine-ekipmanları bulundurmak zorunda olacak. Ayrıca ithal edilen atığın takibi için tehlikeli atık taşımacılığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın kullandığı Mobil Atık Takip Sistemi'ne (MoTAT) ithal plastik atık da kullanılacak. Böylece ithal atıkların, limandan fabrikaya gidene kadar çipli sistemle takip edilmesi sağlanacak. Ürünün gerçekten fabrikaya mı yoksa beyan dışı bir yere mi gittiği tespit edilebilecek. Söz konusu bu iki düzenlemeyle piyasada ‘çantacı' olarak tanımlanan, ürün ithal ettikten sonra geri dönüştürmeyip ticaretini yapanların engellenmesi hedefleniyor.

YENİ KRİTERLER SEKTÖRE ÇEKİ DÜZEN VERECEK

Polietilen atık ithalatına konan yasak yerine etkin denetimi savunarak sıkılaştırılmış yeni bir mevzuatla geri dönüşüm sektörünün önünün açılmasını talep eden PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, bu amaçla Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Mustafa Varank, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ile bir dize görüşmeler gerçekleştirdiklerini hatırlatarak şöyle konuştu: “TOBB Plastik Kauçuk Kompozit Sanayi Meclis Başkanı ve PAGEV Başkanı olarak 1.5 aydır çeşitli denetim mekanizmaları üzerinde ilgili bakanlıklar, TOBB Atık Sanayi Meclisi ve STK'larla birlikte çalışıyorduk. Geldiğimiz noktada polietilen atık ithalatında yeni düzenlemeleri içeren tebliğe son halinin verildi ve yasak kalktı. Etkin denetimin öne çıkarılarak suiistimallerin azaltılmasının hedeflendiği yeni düzenleme sektör için olumlu bir adım olmuştur. Mevzuatın yürürlüğe girmesiyle atık ithal eden 1350 firmasının sayısı kriterlere bağlı olarak düşecektir. Geri dönüşüm sektörü daha kontrollü hale getirilmesi hedefleniyor. Türkiye'de kağıt, demir-çelik atık da ithal ediliyor ama orada sorun yok çünkü firma sayısı sınırlı ve lisanslar dengeli verilmiş. Plastik geri dönüşüm sektöründe gerçekleştirilecek lisans rehabilitasyonu önemli. Teminat mektubu zorunluluğuyla da işini layıkıyla yapabilecek, kapasitesi ve ekipmanı bulunan firmaların yola devam etmesi sağlanacak. Teminat mektubu, bankalar tarafından verilirken firma merdiven altıysa teminat mektubu alamayacak.”

YASAK KARARI 547 MİLYON DOLARA MAL OLDU

Polietilen atık ithalatına getirilen yasağın 547 milyon dolara mal olduğunu belirten Eroğlu, ithal atıklar arasında özellikle polietilenin seçilip yasaklanmasının manidar olduğunu hatırlatarak, petrokimya kartellerinin arzı kısıp hammadde fiyatlarının dolar bazlı ortalama %150'yi aşan oranda zamlanmasına yol açtığını anımsatarak şu görüşlere yer verdi: “Plastik sektörü olarak boykot kararı alıp geri dönüştürülmüş hammaddeye yöneldikten hemen sonra polietilen atık ithalatına yasak kararının çıkması zamanlama açısından manidar. Boykotumuzla geri dönüştürülmüş hammaddenin daha fazla tercih edilmesinin de etkisiyle 3 ayda orijinal hammadde fiyatları minimum %30 geriledi. Plastik sektörü olarak biz fiyatları düşürmek için mücadele verirken, yasak kararıyla yurt içinde üretilen orijinal polietilenin fiyatındaki düşüş yavaşladı. Türkiye'nin aylık hammadde ithalatı göz önüne alınırsa 45 günde petrokimya şirketlerince üretilen polietilenin fiyat düşüşün yavaşlaması ile tahminen orijinal polietilene fazladan 69 milyon dolar ödemek zorunda kalmazdık. Yasağın maliyeti 547 milyon dolar. Geri dönüştürülen polietilende atık ithalat fiyatı kilogram başına 1,6 TL iken, bu atıklar geri dönüştürülüp hammaddeye dönüştüğünde 6 liraya satılıyor. Petrokimya tesislerinden alınan polietilenin kilogram fiyatı ise 16 TL civarında. Yani aradaki fiyat farkı neredeyse 3 katı. Yurt dışından 2020 yılında 438 bin ton polietilen atık ithal edildi ve bunlar uygun fiyatla alındığından tüketicilerimize uygun fiyattan ürünler ulaştı. Geri dönüşmüş hammadde bulamayan sanayici, petrokimya tesislerine fazladan 547 milyon dolar ödedi.”

TÜRKİYE GERİ DÖNÜŞÜM TRENDİNİ KAÇIRMAMALI

Türkiye'nin yıllardır sorunsuz olarak kağıt ve metal atık ithal ederek geri dönüştürdüğünü ifade eden Eroğlu, Avrupa Birliği ülkelerinde de hem birlik içinde hem birlik dışında plastik atık ithalatı yapıldığını söyledi. 2020 yılında Türkiye'nin toplam 438 bin ton polietilen atık ithal ederken AB'nin, Türkiye'nin 2 katı oranında yani yaklaşık 800 bin ton polietilen atık ithal ettiğini belirten Eroğlu, “Döngüsel Ekonominin içinde yer alan atıklar tüm dünyada kıymetli hammadde haline geldi. Türkiye'nin de kağıt ve metal endüstrisindeki gibi sorunsuz plastik atık ithalatı yapıyor olması gerekiyor. Türkiye, AB'nin atık ithalat süreçleriyle uyumlu, etkin denetim mekanizmalarıyla yeni düzenlemeler yaparak yoluna devam edecek olması elbette oldukça önemli. Yeni düzenleme ile Türkiye hem plastik atık ithalatıyla sanayisinin ihtiyacı olan geri dönüşüm hammaddesini sağlayacak hem etkin denetimle çevresel riskleri ortadan kaldıracak” dedi.